Sayı Sistemleri
Sayı SistemleriDigital elektronik, türkçe karşılığıylada sayısal elektroniği
anlayabilmek için biraz sayı sistemleri konusunda bilgi sahibi olmalıyız.
fazla karıştırmadan kısaca değinelim;
bizim bildiğimiz ve günlük hayatta
kullandığımız 0 1 2 3....9 sayılarından oluşan sistem 10 luk sayı sistemidir.
bunun dışında bir çok sayı sistemi vardır, bunlarada şöyle bi bakalım
| Sayı sistemi | Bulunan rakamlar |
|
10 (decimal) |
0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 |
| 9 | 0,1,2,3,4,5,6,7,8 |
| 5 | 0,1,2,3,4 |
| 3 | 0,1,2 |
| 2 (Binary) | 0,1 |
| 16 (hexodecimal) | 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F |
tablodan da anlaşıldığı gibi her sayı sisteminde sayı sisteminin adı
kadar rakam bulunuyor. ve en yüksek değer de sayı sisteminin en yüksek
rakamı oluyor.
yukardaki tabloda bizim için en önemli olan sistemler DECIMAL, BINARY
VE HEXODECIMAL sayı sitemleridir. konumuz icabı da en önemlisi 2 lik
sitemdir.
Peki bunlara ne gerek vardı?
Cevap: İlk insanlar Aptal dı, o yüzden 2 ye kadar sayabiliyorlardı,
insanlar zekileştikçe kilerine zorluk çıkartmayı seviyorardı.
biraz daha zekileşenler 3, daha sonrakiler 4, derken insanlar zekileştikçe sayı sitemleri yetmedi, dallamanın bi tanesininde kafası attı, en sonunda işi abarttı ve "ben bunu 16 lık sayı siteme çıkartacam" dedi ve böylece bu sayı sitemleri çıktı.
tabi bu şaka olmasına rağmen 16 lık sayı sitemini çıkaran her kimse onun çok zeki olduğu belli.
işin aslı saymaya ilk ihtiyaç duyan insanlar bile farkında olmadan parmaklarıyla
10 luk sayı sitemini kullanıyorlardı.
şimdi işin özüne gelelim.
bilgisayarlar ve elektronik cihazlar 2 lik sayı sistemine göre çalışır.
şimdi de neden 2 lik sorusu çıkıyor. çünkü elektriğin temelinde 2 durum
vardır.
1.Durum: Elektrik var.
2.Durum: Elektrik Yok.
buna göre elektrikle çalışan her cihazda bu durum vardır. ve insanlar
bu değerli ve çok basit bilgiden yola çıkarak bunu elektroniğe uygulamışlardır,
elektrik var adesinin karşılığı 1 elektrik yok adesinin karşılığını da 0(sıfır)
olarak değerlirmişler ve 2 lik sayı siteminin tüm avantajlarını kullanmışlardır.
ve bu sayedede çok karmaşık elektronik ve mantık devreleri basitleştirilmiş
ve daha çabuk çözümlenmiş ve tasarımda kolaylaşmıştır.
elektronikte
kullanılan sayı sisteminde toplam 2 çeşit rakam vardır 0 ,
1 Bir başka deyişle var yada yok. bir diğer deyişle doğru yada yanlış, Bir hanede
2 farklı durumu ade ede biliriz.
şimdi ikilik sayı siteminde 1 den başlayarak sayalım. (onluk sayı sistemindeki
mantığı kullanarak)
öncelikle bunu yapmadan evvel 10 luk sayı sisteminde farkında olmadan
yaptığımıza bi bakalım.0 dan başlıyoruz,
1,2,3,4....9 deyince son rakama gelmişiz ve son basamağı 0 yapıp
ikinci basamağa bir ekliyoruz. ve 10 oluyorsonra devam .11,12,13,14,15..... 19 a geldik ve yine birler basamağını
yine sıfır yapıp bir üst basamağı 1 artırıyoruz ve 20 oluyor. bu böyle
devam ediyor. şlimdi buna göre 2 lik sitemde sayalım.
Onluk
2 lik
Açıklama
0
0
1
1
(son rakama ulaşıldı) 2
10
ilk basamağı sıfır yaptık, ikinci basamağı 1 artırdık. (01 idi
=>10 oldu)3
11
ilk basamaktan saymaya devam ettik.
Son rakama ulaşıldı4
100
ilk basamağı sıfır yaptık, ikinci basamapı 1 artırdık. ikinci
basamaktada son rakama ulaşıldı, sıfır yapıp bir üst basamağı 1
artırdık. (11 idi
=>100 oldu)5
101
6
110
7
111
8
1000
9
1001
10
1010
11
1011
12
1100
13
1101
14
1110
15
1111
16
10000
önümüzdeki bilgisayarlar tamamen bu sistemle çalışır. Bu aptal ama kesinlikle
unutmayan teknoloji harikası bilgisayarlar başka hiç bişeyden anlamazlar.
varsa yoksa sıfır ve bir.
(hah hakkını yemeyelim bi de onaltılık var).Sayısal elektronikte gerilimin var olduğu duruma 1 olmadığı duruma 0 deriz, bunun içinde elektronikte buna bi karşılık değer biçilmiş.
(+5 Volt =1)